ИШТИН ТАРТИБИ:

 

1.    Силерге берилген ар кандай чоңдуктагы эки металл цилиндрдин  узундугун,  ички жана сырткы диаметрлерин сызгыч менен өлчөгүлө. Ар бир өлчөөнү көз  өлчөм менен миллиметрдин үлүштүк маанилерине чейин 0,2 тактыкта аткарууга болот. Өлчөөнүн натыйжасы болгон сандарды туура орундарга (ондук, жүздүк, миңдик) жайгаштырып жазгыла.

2.    Цилиндрлердин узундугун өлчөө үчүн микрометрди, ал эми диаметрлерин өлчөө үчүн штангенциркулду колдонуп, жогорудагы өлчөөлөрдү кайталагыла.

3.    Цилиндрлерди ирээти менен жарымына чейин суу толтурулган мензуркага салгыла. Көтөрүлгөн суунун көлөмүн аныктоо менен цилиндрдин  көлөмүн өлчөгүлө.

4.    Цилиндрлердин  массасын тараза менен өлчөгүлө.

5.    Өлчөөлөрдүн натыйжаларын жана аларга тиешелүү болгон салыштырма жана абсолюттук каталарды эсептеп, 1.4-таблицага жазгыла.

6.    Цилиндрлер үчүн 2-баскычта өлчөнүп алынган узундуктун жана диаметрлердин маанилерин пайдалануу менен көлөмүн

7.     

жана тыгыздыгын

 

формулаларын пайдаланып эсептегиле. Эки металл цилиндрлери үчүн  нун бирдей маанилерин алуу керек. (Бирок, тажрыйбадагы тактык чектүү болгондугуна байланыштуу, табыла турган эки  нун мааниси бири-бирине так барабар чыкпашы мүмкүн.) Алынган маанилерден, эки цилиндрдин тыгыздыгынын “эң так” маанисин табуу үчүн төмөндөгү 2 ыкманы колдонгула.

1-ыкма:  нун 2 маанисинин орточосун алгыла.

2-ыкма: Цилиндрдин  массасынын  көлөмдөн  көз карандылыгынын графигин тургузгула. (1.7) катыштан көрүнүп тургандай

 

 

(1.8) катышы  графигинин координаттар башталышынан өтүүчү түз сызык болорун көрсөтөт. Чекиттериңерден өтүүчү түз сызык сызгыла. 1.5-сүрөттө көрсөтүлгөн сыяктуу чекиттериңер бир түз сызыкта жатпаса, алынган маанилеринерге мүмкүн болушунча жакын өтүүчү түз сызык сызгыла.  нун “эң так” мааниси - түз сызыктын  жантаюусу. Жантаюу  вертикалдык айырманын  горизонталдык айырмага болгон катышына барабар, б.а.

 

Түз сызыктын жантаюусун эсептегиле. Бул маанини 1-ыкмадан алынган маани менен салыштыргыла.

 

1.5-сүрөт.  графиги. Түз сызык алынган чекиттерге мүмкүн болушунча жакын жана координаттар башталышынан өтө тургандай сызылган.

 

8.    Аныкталган  нун маанилерин таблицада берилген тыгыздыктын маанилери менен салыштырып, цилиндрлер кайсы металлдан жасалганын аныктагыла.

9.    Эсептеп алган  маанилери менен мензуркадагы суунун көтөрүлүүсү боюнча табылган  маанилерин салыштыргыла.

10.          Массанын көлөмдөн көз карандылыгынын графигин сызгыла жана табылган чекиттерден өткөн түз сызык сызгыла. Түз сызыктын жантаюусунан  ну тапкыла.

1.4-таблица

Курал	Сызгыч			Штангенциркуль						Микрометр			Суунун көтөрүлүүсү
Чоңд.
Бирд.
1.
2.
3.
4.
5.
орт.
1.
2.
3.
4.
5.
орт.

 

 

1.5-таблица

										Зат
1.
2.
3.
4.
5.
орт.
1.
2.
3.
4.
5.
орт.